Het belang van financiële educatie: Hoe je met geld je dromen kunt waarmaken

Nieuwe sneakers, een spelcomputer of een eigen woning. Zomaar wat dromen die jongeren kunnen hebben. Om deze dromen uit te laten komen, is geld essentieel. Daarom organiseert Wijzer in geldzaken jaarlijks de Week van het geld. Dit jaar is het thema: ‘Hoe maak jij je gelddromen waar?’.

Voordat ze kunnen dromen met geld, moeten jongeren eerst leren hoe ze zelf weloverwogen geldkeuzes maken. “De Nibud-leerdoelen laten zien welke financiële basisvaardigheden hiervoor nodig zijn”, vertelt Jochem Valkema, programmamanager Onderwijs bij Wijzer in geldzaken. “Denk bijvoorbeeld aan overzicht behouden op je geldzaken en verantwoord besteden.” Dat dit voor jongeren geen vanzelfsprekendheid is, blijkt uit recent onderzoek (PISA, 2023 en Nibud, 2024): 20% van de jongeren beheerst de basisvaardigheden onvoldoende tot niet. “Daarnaast heeft ruim 25% van de mbo-studenten al te maken met schulden of betalingsachterstanden. Dat zien we graag anders”, aldus Valkema.

“We moedigen scholen aan om financiële vaardigheden in de klas te behandelen, omdat niet alle jongeren deze vaardigheden vanuit huis meekrijgen”, vertelt Fabiënne Rauwers, communicatieadviseur Week van het geld. Veel scholen erkennen het belang hiervan, blijkt uit de cijfers van de Week van het geld. “Jaarlijks doen duizenden basisschoolklassen mee aan de Week van het geld. Sinds 2022 hebben we de projectweek uitgebreid naar het mbo, waar we jaarlijks een flinke toename in deelnames zien. Daarnaast zijn we sinds vorig jaar ook actief in het voorgezet onderwijs.”

Veranderende financiële tijden

“Jongeren groeien op in een andere financiële wereld dan hun ouders”, vertelt Valkema. “Met de komst van digitaal geld betaal je eenvoudig door je bankpas, telefoon of smartwatch tegen het pinapparaat te houden. Bovendien kun je nu online dag en nacht dingen kopen. Gaat een apparaat kapot? Je hebt zo een nieuwe besteld en morgen in huis. Handige voordelen, maar in dit gemak schuilt ook het risico dat je sneller meer geld uitgeeft dan je hebt.” Rauwers beaamt dat: “Klopt. Vroeger zag je letterlijk het geld uit je portemonnee verdwijnen. Met digitaal geld heb je het minder snel door wanneer de bodem in zicht komt. Daarnaast is het met name voor kinderen lastiger te begrijpen wat de waarde van geld nu werkelijk is. Een aankoop van 20 of 200 euro is in hun ogen dezelfde pintransactie.” 

Zodra jongeren 18 worden, is overzicht houden op geldzaken nog uitdagender. Rauwers legt uit: “Jongeren zijn dan financieel zelfstandig volgens de wet. Ze mogen vanaf dat moment geld uitgeven dat ze nog niet hebben, bijvoorbeeld via achteraf betaalmethodes of een creditcard.” Valkema voegt hieraan toe: “Als je vergeet op tijd te betalen of het lukt je niet, kan dat vervelende consequenties hebben, zoals oplopende rekeningen of zelfs incassobureaus.”

Gelddromen waarmaken

Met de Week van het geld juicht Wijzer in geldzaken scholen toe om aan de slag te gaan met financiële educatie in de klas. Rauwers: “Geld is een belangrijk onderdeel van onze maatschappij. Met het thema ‘Hoe maak jij je gelddromen waar?’ willen we jongeren deze editie laten nadenken over hoe elke geldkeuze kan bijdragen aan het vervullen van hun dromen, of juist niet.”

Om je gelddromen waar te kunnen maken, staan tijdens deze Week van het geld drie financiële vaardigheden centraal: “Allereerst, de basisvaardigheden beheersen”, vertelt Rauwers. “Dit is de kennis en kunde om weloverwogen geldkeuzes te maken, zoals het opstellen van een spaarplan voor je gelddroom. Ten tweede, grip op je geld behouden. Er zijn talloze financiële verleidingen in de vorm van reclames, in-game aankopen en influencers. Af en toe toegeven aan een verleiding is niet erg, zolang je je droom niet uit het oog verliest. Ten derde, geld verdienen om je droom te bekostigen. Kinderen kunnen klusjes doen of spulletjes verkopen op de vrijmarkt. Oudere jongeren nemen misschien een (bij)baan, starten een eigen onderneming of gaan beleggen.” Valkema: “Deze drie vaardigheden zijn uiteraard geen garantie dat dromen altijd uitkomen, maar vergroten wel de kans en helpen je uit de problemen te blijven. Bovendien zijn dit belangrijke vaardigheden waar ze hun hele leven profijt van zullen hebben.”

Hoe start je met financiële educatie in de klas?

Rauwers: “Vanuit de Week van het geld bieden we gratis gastlessen en themapakketten aan. Je bepaalt als leerkracht of docent hoe intensief of omvangrijk je het wilt maken. Heb je weinig tijd? Vraag dan een gastles aan, gegeven door professionals van banken, verzekeraars, pensioenfondsen en het ministerie van Financiën. Liever zelf aan de slag? Bestel dan onze themapakketten met lesmaterialen. Zo stel je eenvoudig je eigen geldles samen. Voor het basisonderwijs richten we onze lesmaterialen bovendien op de kerndoelen van rekenen en taal, en voor het vo en mbo juist op vakken als economie, maatschappijleer en burgerschap.”

Buiten de Week van het geld om, biedt Wijzer in geldzaken via het onderwijsplatform geldlessen.nl volop mogelijkheden om structureel aandacht te besteden aan financiële educatie. Valkema: “Meedoen met de Week van het geld is een mooi startpunt. Maar we maken pas echt het verschil als jongeren het hele jaar door leren over financiële vaardigheden. Op geldlessen.nl bieden we daarom lesprogramma’s en materialen aan, maar ook scholing voor docenten. Alles om het onderwijs te helpen om jongeren voor te bereiden op een gezonde financiële toekomst.”